DYESTUFFS USED FOR DYEING COTTON.
Nguyên liệu đề cập là 100% cotton hoặc những chế phẩm của nó như :
-Merceried cotton
-Rayon
-Viscose
-Bamboo cotton
1-DIRECT DYESTUFF.
Dùng để nhuộm màu lợt,không có bất kỳ phản ứng hoá học nào xảy ra giửa màu
và cotton. Màu chỉ dính vào trên mặt cotton bằng lực hút Van Der Vaal.Thành
phẩm dể mắc những khuyết điểm như sau :
-Migration: nghiã là màu có khuynh hướng di chuyển sau khi giặt giủ rồi
sắy khô, bề mặt cuả thành phẩm giống như đám mây, trong chuyên môn được
gọi là cloudy. Để tránh khuyết điểm nầy, fixing agent được dùng để tăng cường
độ bám cuả màu vào cotton. Đa số fixing agent có chưá aldehyde là tác chất
dễ gây bệnh ung thư nên phải cẩn thận.
-Chất lượng kém, tuy nhiên giá thành thấp
2-REACTIVE DYESTUFF.
Đây là loại thuốc nhuộm phổ thông, được dùng để nhuộm cotton từ màu lợt tới
màu đậm, có phản ứng hóa học xảy ra giửa màu và cotton nên chất lượng thành phẩm tốt hơn so với direct dyestuff.Khi chọn reactive dyestuff, những điều sau đăy phải ghi nhớ lúc chọn mua màu :
-Fixation. nghĩa là số lượng màu thật sự được dùng trong phản ứng với
cotton,phần còn lại sẽ bị loại ra theo nước thải.Thông thường,fixation tùy theo
hảng sản suất và biến chuyển từ 60% tới 75%.
Trên thị trường Bắc Mỹ, theo kinh nghiệm của người viết bài nầy, màu nhuộm của hảng Ciba Geigi có độ fixation cao nhất và có tính wet fastness(chảy màu) tốt nhất.
-Nhiệt độ nhuộm. 60 độ bách phăn, 45 độ bách phân hoặc 80 độ bách phân,
tùy theo chất lượng thành phẩm cao hay thấp và fixation cuả màu. Ở nhịệt độ
cao, độ thẩm thấu (penetration) cao hơn,nên thành phẩm có chất lượng tốt hơn
Thông thường, reactive dyestuff được chọn để nhuộm cotton, vì giá thành
tương đối, dễ chỉnh đổi màu khi nhuộm, chất lượng thành phẳm tốt. Trong
trường hợp offshade (nhuộm sai màu), dễ dàng strip(tẩy màu) để nhuộm lại
trong khi Vat dyestuff hoặc Sulfur dyestuff rất khó strip
Reactive dyestuff cho thành phẩm sáng và bóng hơn các loại màu nhuộm
Khác.
Reactive dyestuff còn có thể được dùng để nhuộm tơ lụa (silk)
3-VAT DYESTUFF
Được dùng để nhuộm cotton cho những thành phẩm đòi hỏi màu không đậm,
Chlorine fastness cao, nghĩa là không phai màu trong nước có nồng độ chlorine
5ppm - 20ppm ,thường là khăn tắm(towel)và đồ dùng trong bệnh viện.
Vat dyestuff cũng cho sản phẩm có độ wet fastness rất cao.
Không có phản ứng hoá học xảy ra giửa màu nhuộm và cotton.Cơ chế được giải
thích như sau :
Vat dyestuff (dạng bột,powder)+soude caustic+sodium hydro sulphide sẽ cho
dung dịch LeuCo, dung dich nầy sẽ thẩm thấu vào cotton. Sau đó, LeuCo sẽ trở
lại dạng bột khi hydro peroxide được cho vào .Thành phẩm không dùng
chất làm trơn (softener). Khi nhuộm, nên dung lượng thừa caustic, hydro ,peroxide.
4- SULFUR DYESTUFF.
Được dung để nhuộm cotton màu đen đậm.Thành phẩm có wet fastness rất cao,
nhưng dễ bị phai màu trong nước có chlorine. Sulfur dyestuff tác hại xấu cho
môi trường .
Hiện giờ trên thị trường, sulfur dyestuff là màu nhuộm duy nhất trên cotton
cho ra màu đen thật đậm. Đây là phản ứng oxid-khử, nên thành phẩm không
được dung chất làm trơn (softener).
Bài tiếp theo: PHƯƠNG PHÁP NHUỘM VẢI COTTON.
Tân Văn Đinh/Toronto/Canada
